Op bezoek bij een zwangere Madonna

Na een paar dagen heerlijk uitrusten en goed gebruik maken van het zwembad (geen overbodige luxe gezien het feit dat het hier vrijwel constant boven de 33 graden is) gaan we dinsdag ochtend op pad.

Oef, dat is weer even wennen om (relatief) vroeg op te staan. Helaas blijkt de iPad andere ideeën te hebben over het volume van de wekker, d.w.z. hij geeft alleen een visuele waarschuwing en geen geluid, dus wordt het toch nog 8 uur voor we onder de douche staan. Toch non maar even snel een kop cappuccino, wat zijn we blij met de Lavazza a Modo Mio die gekocht hebben toen we hier met Pasen waren in combinatie met de melkopschuimer.

Terwijl Paul nog onder de douche staat en gaat scheren sleep ik ondertussen de bagage naar de auto, koffertje, tas met schoenen en (zwem)badspullen enz. Je zou denken dat we een week weggaan maar met dit warme weer heb je wel wat extra schone kleren nodig. Bovendien, de laatste avond gaan we bij Paolo Teverini eten en dan moet er toch ook een nette combinatie en een jurkje in het koffertje.

Afijn, om negen uur zitten we in de Skoda. Skoda? Ja, een Skoda. Je weet het nooit bij die verhuurbedrijven, ik had toch echt een Renault Clio besteld maar de kleine lettertjes zeggen natuurlijk “of vergelijkbare auto uit dezelfde categorie”. Om de een of andere reden wordt het altijd een bijna vergelijkbare auto uit ongeveer dezelfde categorie. Nou valt er wat mij betreft over te twisten of zo’n Skoda wel vergelijkbaar is… maar natuurlijk hadden ze anders ook nog wel een andere.. tegen bijbetaling van een flinke toeslag per dag.

Eerste stop is natuurlijk bij Verano’s. Weliswaar hebben we thuis al een cappuccino genomen maar Verano’s slaan we nooit over voor een cappu en dolce. Met voldoende cafeïne en suiker in ons lichaam om het een paar uur uit te houden begeven we ons op de FI-Pi-LI (voluit Strada Grande Communicazione Firenze Pisa Livorno zoals onze oude TomTom maar steeds weer bleef herhalen) en nemen vervolgens de tolweg richting Arezzo. Onze bestemming voor de komende dagen is namelijk de Arentino en de Casentino.

De Madonna del Parto of ookwel de Madonna del Latte

Na Arezzo verlaten we de tolweg om via provinciale wegen met prachtig uitzicht naar Monterchi te rijden. Vandaag en morgen bevinden we ons namelijk op de Piero della Francesca Trail. Omdat we wat later zijn dan gepland gaan we direct naar het lokale museum want dat sluit om 13:00 uur en de schat die daar bewaard wordt is de belangrijkste reden om dit plaatsje te bezoeken: De madonna del Parto, of te wel de zwangere Madonna. Nu vinden we dat wellicht een vreemde afbeelding maar in de tijd van Piero della Francesca (15^e eeuw) was dit een heel gebruikelijk thema.

Overigens is dit fresco dan wel weer heel speciaal. Piero schilderde het in 1459 in een klein kapelletje, de Santa Maria a Momentana, gebouwd op een plek waar sinds de oudheid al heidense vruchtbaarheid figuren aanbeden werden. Het kapelletje lag aan een riviertje waarvan het water de naam had dat het vrouwen hielp om zwanger te worden. Afijn, of het nu aan het water lag of aan de het schilderij of dat het eenvoudigweg een soort placebo effect was, eeuwenlang gingen vrouwen naar het kapelletje om de Madonna del Parto om bemiddeling te vragen zodat ze zwanger werden.

De madonna zelf schijnt, zoals overigens de meeste van Piero’s Madonna’s, een portret van de moeder van de schilder te zijn. Monna Romana di Perino, geboren in Monterchi, was net voordat het hij de Madonna schilderde overleden. Het is onbekend wie de opdrachtgever voor het schilderij was, maar het zou dus best kunnen dat Piero dit werk op eigen initiatief maakte als eerbetoon aan zijn moeder. 

Het is een intiem schilderij. We zien de Madonna in een tent waarvan de flappen worden opgehouden door twee engelen. Het schilderij is volledig symmetrisch en de twee engelen zijn zowel in figuur als kleur volledig gespiegeld. Binnen de beschermde ruimte die door de tent en de engelen wordt gevormd staat de hoogzwangere madonna in een eenvoudig blauwe jurk die in het midden wat wijkt over haar hoogzwangere buik. Zachtjes heeft ze haar hand op haar enorme buik gelegd waardoor deze nog meer geaccentueerd wordt. 

Zou de kleur van haar jurk verwijzen naar het jongetje dat zij draagt? Waar we zeker van kunnen zijn is dat de granaatappels die de tent decoreren een duidelijke verwijzing zijn naar het toekomstige lijden van haar baby, al is het maar omdat dit een bekend thema was in de middeleeuwse en renaissance kunst en Piero tijdens zijn opleiding zeker deze thema’s geleerd zal hebben.

De vrouwen van Monterchi op de bres ter verdediging van de Madonna

Na enkele eeuwen raakte het fresco door de vochtige omgeving waar de kapel stond dusdanig in verval dat men 1911 eeuw besloot om het voorzichtig van de muur los te maken en elders te bewaren. Dat was hoog nodig want in de 17^e eeuw was al een flink deel van het oorspronkelijke kapelletje afgebroken toen er op die plek een begraafplaats werd aangelegd en ondertussen had de Madonna del Parto ook al twee aardbevingen overleefd die een groot deel van de omgeving in puin hadden gelegd.

Na enkele jaren in de pinacotheek van Sansepolcro tentoongesteld te zijn kreeg de Madonna del Parto weer een eigen plekje in de kapel van de begraafplaats. In 1944 werd ze naar een veilige plek gebracht om te schuilen voor de bommen en om uit handen van de Duitsers te blijven.

De twee kunsthistorici die het kunstwerk kwamen ophalen werden in eerste instantie echter aangezien voor verklede Duitsers en een groot deel van de vrouwen van Monterchi verzamelde zich om het kunstwerk te beschermen waarbij ze alle klokken in het dorp luidden en ook alle boeren en buitenlui met knuppels en schoffels op de been brachten ter verdediging van hun Madonna. Nadat de situatie was opgehelderd werd de Madonna alsnog in veiligheid gebracht en overleefde ze de oorlog. Gelukkig heeft ze tegenwoordig een eigen museum net buiten de middeleeuwse muren van het plaatsje.

Dat de Madonna ook heden ten dage nog erg populair is blijkt wel uit de grote hoeveelheid post die ze nog steeds krijgt.

 

De Madonna del Parto is zo’n meesterwerk waar je uren naar kunt kijken. We zijn de enige in de afgeschermde ruimte waar ze mooi uitgelicht hangt. Uitgebreid bekijken we het fresco en de interessante uitleg over de mathematische precisie waarmee della Francesca het kunstwerk schilderde. Piero was namelijk niet alleen een schilder maar ook een mathematicus. Het kunstwerk is dan ook opgebouwd uit een aantal driehoeken en andere mathematische figuren. Ook het perspectief is prachtig. Helaas wordt het veel te snel 1 uur en moeten we het museum verlaten omdat het gaat sluiten.

De vorige keer dat we in Monterchi waren hadden we haast omdat we ook nog op tijd in Sansepolcro wilden zijn om daar de Pinacoteca te bezoeken, maar nu nemen we uitgebreid de tijd om het plaatsje te gaan bekijken en te gaan lunchen. We hebben de vorige keer echt iets gemist want het is eigenlijk een heel leuk plaatsje met een prachtig uitzicht vanaf het terras voor de Rocca.

 

Voordat we richting onze eindbestemming van vandaag gaan bezoeken we eerst nog Citta di Castello, ook een leuk plaatsje maar net te groot om goed in een uurtje te bekijken. Wellicht moeten we hier nog maar eens terug komen, nu drijft de dreigende regen en onweer ons richting ons einddoel voor vandaag: Anghiari.